Turkuaz Linux açık yazılım alanında Türkiye'de gerçekleştirilen en önemli projelerden biridir. Gerek projenin kapsamı gerekse projede görev alan kişi sayısı açısından Türkiye'de yazılım alanında bir mihenk taşı sayılır. Tamamen gönüllü kişilerin bir araya gelerek oluşturduğu proje ne yazık ki raflara kaldırılmıştır.

Turkuaz Linux 1996-1997 yıllarında, Linux'a ilgi duyan bir grup üniversite öğrencisinin bir araya gelip "Türkçeleştirilişmiş bir işletim sistemimiz, yazılımlarımız olsun!" fikrinden yola çıkarak ürettikleri işletim sitemi. İTÜ'den Turgut Uyar ve F. Kağan Gürkaynak, Yeditepe üniversitesinden Giray Devlet ve Nurhan Çetin'in bir araya gelmesiyle yola çıkan çekirdek grup, daha sonraları diğer üniveritelerden de yazılımcıların katılımıyla 10 kişiye kadar ulaşıyor. Buna karşın Turkuaz Linux'a doğrudan katkı sağlayan kişi sayısı 100'e kadar ulaşıyor.

Turkuaz Linux, o dönemde en çok kullanılan Linux sürümlerinden Redhat'in 5.0 Beta'sı temel alınarak hazırlandı. Sürümde yer alması düşünülen paketler belirlenip hepsi tek tek Türkçeleştirildi. Daha sonra tüm paketler Turkuaz Linux RPM paketi olarak yeniden derlendi. Toplamda 495 pakete bu işlem uygulandı. Türkçeleştirme işlemi işletim sistemine kendisine de uygulandı. Bu ilk çalışmaların neticesinde Turkuaz Linux 0.x sürümü dağıtım olarak derlenip İTÜ, Yeditepe ve diğer üniversitelerinde yansıları oluşturuldu. İlgi duyan insalardan sürümün beta testlerin yapmaları istendi. Uzun bir test sürecinden sonra Turkuaz Linux 1.0 dağıtımı hazırlandı. Bu dağıtım özellikle Linux'a ilgi duyan kesimde bir süreliğine kullanıldı. 1997-1998 yılında İTÜ'deki Bilgisayar bölümü öğrenci laboratuvarlarında Turkuaz Linux çalışıyordu. Dönemdeki popüler PC dergilerinden biri tarafından Turkuaz Linux bedava olarak dağıtıldı, bu şekilde daha geniş kitlelere ulaşabildi. En son olarak 1998 yılının Nisan ayında Turkuaz Linux 1.0.2 sürümü çıkarıldı. Bu tarihten sonra toplu olarak paket oluşturma çabalarına son verildi.

Turkuaz Linux'la benzer amaçlarla yola çıkılan Redflag Linux işletim sistemi ise hala yaşamakta. Redflag'in çıkış noktası da Çince bir işletim sistemi oluşturmaktı. Bu yazılım ilk defa 1999 yılının Ağustos ayında Çin Bilimler Akademesi, Yazılım Enstitüsünde akademik bir çaba olarak ortaya çıktı. Redflag'in kaderi devlet destekli bir şirket tarafından desteklenmesi ile değişti. Şu anda halka açık bir şirket olarak faliyet gösteren Redflag, Çin kullanıcı pazarında 1 milyondan fazla son kullanıcıya ulaşmış durumda. 2004 yılında Redflag Linux, İngilizce sürümü ile dünya pazarlarına açıldı.

Turkuaz Linux neden benzer bir başarı yakalayamadı? Bunun için birçok sebep öne sürülebilir;

• Türk yazılım pazarının durumu
• Eksik yasal düzenlemeler veya geciken yasal düzenlemeler
• Hem devlette hem de özel sektörde yeterince olgunlaşmamış BT vizyonu

Turkuaz Linux risk sermayesinden zamanında gerekli desteği görmüş olsaydı bugün Türkiye Bilişim dünyası muhtemelen çok farklı bir konumda olurdu. Cisco, SUN ve Google hep birer üniversite bilişim projesi olarak başlamış ve daha sonraları bilişim dünyasına yön veren şirketlerine dönüşmüşlerdir.

Umut ediyoruz ki Türkiye'de üniversite gençleri yaratıcılıklarını birleştirip bu tarz projelere imza atabilirler, ve yine umut ediyoruz ki Türk Sermayesi bu projelere gerekli ilgiyi zamanında gösterip başarıya giden yolda çabalarını birleştirebilirler.

İTÜ BİDB - 2004
Der: Sinan Çayır