Bilgisayarda bellek tipleri ROM, RAM, PROM, EPROM, EEPROM, Flash Bellek, Ön bellek olarak tanımlanmıştır.
- ROM (Read Only Memory - Sadece Okunur Bellek)
Programların kalıcı olarak durduğu sadece okunabilen bellek tipidir. ROM'lar yapımcı ya da kullanıcı tarafından değiştirilmemek üzere konulmuş program komutlarını içerir. Uçucu bir bellek değildir; güç kesilmesi, bilgisayarı yeniden başlatma gibi durumlarda burda bulunan veri kaybı gözlenmez. BIOS (Basic Input/Output System), ROM belleğinden çalıştırılmaktadır.
- RAM (Random Access Memory - Rasgele Erişimli Bellek)
RAM, genellikle bilgisayardaki ana hafıza ya da birincil depo olarak kullanılır. Yükleme, gösterme, uygulamaları yönlendirme ve veri için çalışma alanı olarak düşünülür. Bu tip bellekler içerisine bilgi yazılması ve istenildiği zaman bu bilgilere ulaşılması için tasarlanmıştır. RAM’de saklanan bilgiler değiştirilebilir. RAM’deki bilgilere erişim, disk ya da disket sürücülerindeki erişimle karıştırılmayacak kadar hızlıdır.
Bu bellek tipine rasgele erişimli denmesinin sebebi belleğin herhangi bir yerinde bulunan verilere bir sıra takip edilmeksizin aynı sürede erişilmesidir.
İki çeşit RAM vardır:
- DRAM (Dynamic RAM): Sürekli değişen yapıya sahiptirler ve periyodik olarak şarj edilirler. Diğer bellek tiplerine göre ucuz olmaları tercih edilmelerini sağlar.
- SRAM (Static RAM): Elektrik olduğu sürece içindeki verileri saklarlar. DRAM 'den farklı olarak sürekli bilgiler güncelleştirilmelidir. Bu da SRAM 'lerin daha hızlı olmasının en büyük nedenidir. Genel olarak bilgisayarın ön belleğinde kullanılırlar.
- PROG (Pragramme Read Only Memory - Programlanabilir Salt Okunur Bellek)
Genel olarak ROM ile aynı özelliklere sahiplerdir; fakat bu bellek tipi bir kez programlandıktan sonra üzerinde herhangi bir değişiklik veya silme işlemi yapılamaz. Bu yüzden kalıcı olarak saklanmak istenen programlar için kullanılırlar.
- EPROM (Erasable Programmable Read Only Memory - Silinebilir Salt Okunur Bellek)
PROM ile benzer özellikler gösterirler ek olarak defalarca programlanabilme ve silinebilme özelliğine sahiptirler. Uçucu bir bellek değildir. Güç kesilmesi, bilgisayarı yeniden başlatılması gibi durumlarda veri kaybı ile karşılaşılmaz.
Flash bellekler güç kesildiğinde silinmeme, yeniden yazılabilme ve kararlı bir yapıya sahip olması ile bellek ve sabit disk özelliklerinin bir araya getirmektedirler. Flash bellek, elektronik verileri tıpkı DROM gibi bellek hücrelerinde saklar; ancak bir sabit disk gibi çalışarak güç kesildiğinde içerisindeki verilerin silinmemesini sağlar. Yüksek hızı, dayanıklılığı ve düşük güç gereksinimi ile flash bellek pekçok alanda kullanılmak için idealdir.
Ön bellek SRAM'lerden oluşmuş bir bellek topluluğudur. Üzerinde çalışılacak olan veriler ilk olarak buraya alınır ve işlenmeye hazır hale getirilir. Genel olarak mikroişlemcilerde bulunurlar ve mikroişlemcinin hızını belirleyen en büyük etkendirler.
Normalde bir bilgisayarda işlenecek verilerin hepsi RAM'de bulunur. İşlemci burdaki verileri işlemek için yol sistemleri ile RAM'e gider ve veriyi alır; fakat bu ara birimler ve RAM işlemcinin hızına yetişemez. Dolayısıyla aradaki zaman kaybını önlemek için ön belleğe ihtiyaç duyulur. Ön bellek, işlemcinin sık kullandığı veri ve uygulamalara en hızlı biçimde ulaşmasını sağlamak üzere tasarlanmıştır. İşlemcinin ön belleğe erişmesi, ana belleğe erişmesine oranla çok kısa bir süredir. Eğer aranan bilgi ön bellekte yoksa işlemci ana belleğe başvurur.